Geen producten in je winkelmand.
Wanneer mijn beste vriend, Matthijs, op zijn 27ste overlijdt aan een overdosis, begin ik mij af te vragen wat voor een vriend ik ben geweest voor Matthijs, die al vroeg te kennen gaf niet ouder te willen worden dan 30.
Ben ik een goede vriend geweest voor mijn zelfdestructieve beste vriend, Matthijs?
Samenvatting filmplan
Waarom wil ik deze film maken?
Op de avond van twee april 2019 tref ik mijn beste vriend levenloos aan in zijn woning. Zijn middelenverslaving is hem fataal geworden. Hij is dan 27 jaar oud. Zijn dood is onverwacht en komt keihard aan.
Ik ontmoet Matthijs op de middelbare school, ik ben 17 jaar oud en hij 15. Op dat moment weet ik nog niets af van de trauma’s uit zijn kindertijd, van de depressie en angstklachten die daaruit voortkomen. Hij beschouwt zichzelf als waardeloos. Terwijl onze vriendschap groeit, ontdekt Matthijs een manier om zijn problemen te ontvluchten. Eerst raakt Matthijs verslaafd aan alcohol en later ook aan o.a. benzodiazepinen en amfetamine. Hij sloopt zijn lichaam, maar blijft vechten tegen zijn verslaving en lijkt daardoor nooit helemaal verloren.
Ik leg onze vriendschap vast in verschillende stadia. Zo film ik: Matthijs die absurde typetjes speelt, Matthijs die grappen met zijn vrienden uithaalt, Matthijs die teveel drinkt, pillen slikt of snuift, Matthijs die opgenomen wordt in het ziekenhuis en Matthijs die zijn deur niet opent als ik erop bonk. Ik film daarna de politie die de deur forceert.
Matthijs laat mij een goudmijn aan materiaal na. Zij vormt de basis van het verhaal van onze vriendschap dat ik wil vertellen. Hoe het is om beste vrienden te zijn met iemand die een zelfdestructieve instelling heeft? Ondanks zijn tragische achtergrond en problemen kon Matthijs de komische kant van dingen kon blijven inzien. Als jonge filmmaker wil ik mijn verhaal vertellen aan een jonge doelgroep (16 t/m 25 jaar) die in hun dagelijks leven te maken hebben met verslaving en misschien, net als ik, een beschadigde vriend hebben die enorm worstelt met het leven.
Inhoud van de film
Ik film 13 jaar lang mijn vriendschap met Matthijs die worstelt met zelfdestructieve impulsen en afwisselend zijn verslaving aan alcohol en harddrugs omarmt of verwerpt. De film laat zien hoe de verslaving en de onderliggende problematiek onze relatie op de proef stelt. Het zijn intieme beelden van goede vrienden die elkaar in alles vertrouwen, afgewisseld met fragmenten van de maffe comedy video’s die wij samen maken en persoonlijke observaties en bespiegelingen.
Verslaving en depressie: Urgent en actueel
De film is een onderzoek, naar wat er nou allemaal precies heeft plaatsgevonden in de vriendschap tussen Matthijs en mij en hoe groot de impact van zijn verslavingsproblematiek is geweest.
Meer dan 13% van alle personen in behandeling voor middelenmisbruik en verslaving zijn jongeren. Alcoholverslaving is daarbij de tweede grootste categorie. Daarnaast is depressie onder jongeren een groeiend probleem.
Er rust een taboe op verslavingen en psychische klachten. Ze worden gezien als zwaktes, een gevolg van verkeerde keuzes of vrienden en ze zijn dus te wijten aan de ”eigen schuld”. Ze worden nog te weinig gezien als ziektes, terwijl onderzoek steeds meer bewijs levert hoe ingewikkeld deze ziektes in elkaar zitten.
Mijn stijl
Zoals de impressie-video weergeeft, heb ik een zeer “in your face” stijl: een aanwezige, drukke, luide stijl waar je moeilijk omheen kunt. Op een eerlijke, ongepolijste manier breng ik echte situaties in beeld. Hierbij let ik zeker op details, maar het geheel mag wat rauw ogen. Ik maak gebruik van videomateriaal met een grote verscheidenheid in kwaliteit. Dit leidt tot een Frankenstein-montage.
Ik groeide op in het MTV tijdperk. Dit betekent rauwe beelden, korte shots, felle kleuren en geanimeerde graphics. Deze visuele stijl ga ik verwerken in mijn documentaire. Naast sociaal maatschappelijke onderwerpen en grauwe gebeurtenissen, is er ruimte voor humor.
Mijn crew bestaat zoveel mogelijk uit goede vrienden die zich sterk betrokken voelen bij Matthijs, professionals die de audio en grafische vormgeving voor hun rekening nemen. Mijn crew vul ik aan met andere professionals voor ondersteuning tijdens de opnames en voor de nabewerking.
PR en disseminatie
Naast een Nederlandstalige versie wordt er gelijktijdig een internationale versie gemaakt, waarbij de voice-overs in het Engels worden ingesproken. De film wordt gestuurd naar nationale en internationaal filmfestivals en hij wordt in besloten kring vertoond door zorg- en onderwijsorganisaties. Daarnaast wordt hij gestreamd.
Verschillende instellingen tonen belangstelling: LINK naar ondersteuning.
Onderwerp
Ik film 13 jaar lang mijn vriendschap met Matthijs
Ik ontmoet Matthijs op de middelbare school, ik ben 17 jaar oud en hij 15. Op dat moment weet ik nog niets af van zijn moeilijke kindertijd en de depressie en angstklachten die daaruit voortkomen. Terwijl onze vriendschap groeit ontdekt Matthijs een manier om zijn problemen te ontvluchten. Dit begint met alcoholgebruik, maar breidt zich snel uit naar het gebruik van benzodiazepinen en amfetamine.
De situatie lijkt soms uitzichtloos, zoals de periode waarin zijn lichaamsgewicht ten gevolge van amfetaminegebruik afneemt van 110kg naar 60kg. Maar ik zie dat hij blijft vechten tegen zijn verslaving; hij laat zich zelfs vrijwillig opnemen in een afkickkliniek. Hij lijkt daardoor nooit helemaal verloren. Zijn dood is daarom onverwacht en komt keihard aan.
Ik beschik over een opmerkelijke hoeveelheid beeldmateriaal. Met Matthijs maak ik geregisseerde comedy- video’s, maar daarnaast is het voor ons een gewoonte altijd een camera bij ons te dragen. Alles dat we grappig, vreemd of interessant vinden wordt vastgelegd.
Twaalf jaar lang film ik met hem talloze fragmenten. Dit zijn voor een groot deel humoristische opnames, maar ook een deel serieuze. Ik leg onze vriendschap vast in verschillende stadia. Zo film ik: Matthijs die absurde typetjes speelt, Matthijs die grappen met zijn vrienden uithaalt, Matthijs die teveel drinkt, pillen slikt of snuift, Matthijs die opgenomen wordt in het ziekenhuis en Matthijs die zijn deur niet opent als ik erop bonk. Ik film daarna de politie die de deur forceert en dat wij ontdekken dat hij overleden is.
Matthijs laat mij een goudmijn aan materiaal na. Hiermee ga ik het verhaal van onze vriendschap vertellen en hoe het is om beste vrienden te zijn met een persoon met een zelfdestructieve instelling.
Thematiek
Een zelfdestructieve beste vriend
Mijn vriendschap met Matthijs is erg waardevol voor mij. Het voelt alsof ik en Matthijs elkaar als personen volledig geaccepteerd hebben. Naast het feit dat ik ontzettend met hem kan lachen, staat Matthijs altijd voor mij klaar en luistert hij naar mij. Met hem praten helpt mij omgaan met mijn eigen problemen. Dit werkt wederzijds zo. Voor Matthijs ben ik een persoon die hij kan vertrouwen en met wie hij over zijn verslaving en psychische problemen kan praten.
Matthijs en ik delen hetzelfde, absurde gevoel voor humor. Met deze humor benaderen wij beiden de tegenslagen en narigheden in onze levens, zo ook Matthijs zijn zelfdestructieve instelling. De humor wordt door ons op een gezonde manier ingezet, niets wordt hiermee weggelachen. Door humor kan ik close worden met Matthijs en openlijk over zijn problemen praten.
Openheid, eerlijkheid, begrip en goede communicatie spelen allen een belangrijke rol binnen onze vriendschap. In mijn film ontdek ik het grote belang van ”er sociaal voor Matthijs zijn” en ”met Matthijs omgaan zonder te oordelen”.
Motivatie
Verslaving is een onbegrepen ziekte
Toen Matthijs nog leefde, kwamen we samen op het idee om een documentaire over zijn leven te maken, maar voordat we aan dit project begonnen wou hij zijn leven helemaal op orde hebben. Om die reden bleef het concept vaag en onuitgewerkt. Nu hij overleden is, voelt het voor mij als een roeping onze documentaire te maken, niet over zijn leven, maar over onze vriendschap en hoe ik onze vriendschap beleefd heb.
Of het nou comedy is of drama, het vertellen van een eigen verhaal komt voor mij op de eerste plaats. Ik vertel op mijn manier over persoonlijke gebeurtenissen. Moeilijke onderwerpen worden op een manier in beeld gebracht die zowel aantrekkelijk als confronterend is. voor mijn doelgroep.
Wanneer het gaat over verslaving, hoor ik regelmatig de oordelende opmerking ”eigen schuld” voorbij komen. Er rust een taboe op verslaving, waarmee ontkend wordt dat verslaving een ziekte is. Verslaving en psychische klachten blijven onderwerpen die beschouwd worden als beschamend of zwak.
Op een andere manier over deze onderwerpen praten is van groot belang om verandering teweeg te brengen. Daarom zal mijn film een luchtige en zelfs komische vertelvorm hebben, die ook de keiharde gevolgen laat zien. Tijdens het kijken van mijn film, kan het publiek geen kant op. De kijker wordt geconfronteerd met situaties die onder jongeren spelen: kijk ernaar en erken de problemen voor wat ze zijn. Ik wil mensen aanzetten tot nadenken en laten inzien dat een verslaving meestal voortkomt uit dieper liggende problemen en er meer achter schuilgaat.
Aan de andere kant hoop ik dat mijn film een steun is voor mensen die zich in een soortgelijke situatie als mijzelf of Matthijs bevinden. Wanneer ik vertel over mijn documentaire, hoor ik van sommige mensen dat zij net zo’n vriend hebben. Het probleem is voor hen heel herkenbaar en het kan al steun bieden te weten dat je niet de enige bent. Tijdens de lange periode waarin ik en Matthijs erg close waren, leerde ik, op een voor mij geschikte manier, omgaan met zijn zelfdestructieve gedrag. Deze ervaring wil ik graag delen.
Doelgroep
Als jonge filmmaker wil ik mijn verhaal vertellen aan een jonge doelgroep (16 t/m 25 jaar) die in hun dagelijks leven te maken hebben met verslaving en misschien, net als ik, een beschadigde vriend hebben die enorm worstelt met het leven.
Daarnaast is er een meer algemeen publiek die geïnteresseerd is in documentaires die maatschappelijke thema’s aan de orde stellen.
Oorspronkelijkheid
DIY film
Op een winteravond in 1990 word ik geboren, dat maakt mij een millennial. Popcultuur, waarmee ik opgroei, heeft een grote impact op mij. In deze era hoeft Entertainment aan minder regels te voldoen. Alles is iets minder heilig en veilig, iets minder gecontroleerd. Cartoons bestemd voor kinderen zoals “De Ren en Stimpy Show” en “Rocko’s Modern Life” bevatten grappen voor volwassenen, als kind mag je naar 16+ films in de bioscoop en het muziek netwerk MTV vertoont videoclips van metal en punk artiesten.
Niet alleen het entertainment was minder gelikt. Tijdens het buitenspelen kom ik regelmatig bebloede drugsnaalden tegen, bijna alk portiek is voorzien van een blauwe TL licht en er zijn genoeg leegstaande panden te vinden waarin je kunt spelen.
Net als mijn vrienden heb ik een instelling die je zou kunnen beschrijven als “punk”. Niet kwa uiterlijk, maar kwa gedrag. Ik zet me af van de norm, breek regels en heb een DIY mentaliteit. Als je iets wilt maken, doe je het zelf en je leert het door te doen. Zo maak ik video’s.
Begin 2000 zijn de middelen om zelf video’s te maken bereikbaarder dan ooit te voren en jongeren leren om comfortabel voor een camera te staan. MTV speelt een grote rol in de ontwikkeling van reality-televisie. Met programma’s waarin mensen daten, gevolgd worden tijden hun dagelijks leven of gevaarlijke stunts uithalen. Aangezien het internet nog in de kinderschoenen staat, kijken alle jongeren naar deze programma’s en er worden vanzelfsprekend dingen nagedaan. Zo raken ik en mijn vrienden geïnspireerd door comedy shows als “MTV’s Jackass” en “The Andy Milonakis Show”.
Urgentie & actualiteit
Benzodiazepinen: een dreigende drugsepidemie
Mijn film is geen anti-drugscampagne. Door het tonen van choquerende beelden belicht mijn film de realiteit van alcohol en drugsmisbruik. Naar mijn mening hoort experimenteren met alcohol en drugs bij het proces van opgroeien. Bij verslaving worden de middelen vaak gezien als de oorzaak. in mijn ogen spelen de fysieke en sociale omgeving van een persoon net zo’n grote rol. In het geval van Matthijs zijn leefomgeving en kindertijd.
In mijn film krijgt de kijker te zien welke complicaties zich voordoen tijdens mijn twaalfjarige vriendschap met Matthijs, welke keuzes ik daarin maak en hoe ik met de situatie om leer gaan. Het gebeurt regelmatig dat de naasten van een verslaafd persoon, in een poging van wanhoop, kiezen voor straffende maatregels. Bijvoorbeeld door, wanneer deze weer gebruikt, te dreigen de omgang met de verslaafde te staken. Dit is een volkomen menselijke reactie, maar ik heb eigenhandig ondervonden dat deze aanpak slechts averechts werkt. Mijn film maakt duidelijk wat ik leer en laat een aanpak zien die voor mij wel goed werkte.
Een van Matthijs zijn favoriete drugs zijn benzodiazepinen. Benzodiazepinen oftewel benzo’s zijn kalmeringsmiddelen die bedoelt zijn tegen angst, fobieën, paniekaanvallen en slapeloosheid. Er zijn veel verschillende merken op de markt waaronder Xanax, Ativan en Valium. Voor recreatieve doeleinden worden benzo’s vaak gebruikt in combinatie met alcohol of andere drugs om zo hun werking te vergroten. In Nederland wordt er momenteel vrij weinig over gesproken, maar benzodiazepinen worden steeds populairder als recreatieve drug. In de Verenigde Staten noemen deskundigen op het gebied van gezondheidszorg benzodiazepinenverslaving een even ernstige epidemie als de opiatencrisis.
Ook wordt er in de hedendaagse rap cultuur veel gesproken over benzo’s, deze cultuur is van grote invloed op jongeren. In Nederland is het verkrijgen van benzo’s minder makkelijke dan in de VS, echter bestelde Matthijs de pillen gemakkelijk via het internet vanuit andere landen.
Depressieve gevoelens onder jongeren zijn sinds 2014 bijna verdubbeld. Onder jongeren van 16 tot 20 jaar komt depressie het meeste voor, in 2014 was dit nog 6,5% in 2018 steeg dit tot 10%.
Tijdens Matthijs zijn kindertijd doen zich verschillende traumatische gebeurtenissen voor, als gevolg zit Matthijs met gevoelens van depressie en angst en beschouwt hij zichzelf als waardeloos. Matthijs schrijf hier zelf het volgende over:
”Een groot deel van mijn leven had ik een pessimistische kijk op de wereld. Contact met mensen probeerde ik, op een paar goede vrienden na, zo oppervlakkig mogelijk te houden. Zo kwamen onderwerpen waar ik liever niet over praatte niet ter sprake. Als niemand zich om mij kon bekommeren dan kon ik mijzelf zo slecht mogelijk behandelen zonder dat iemand hier over zou beginnen’’.
Verhaal
Mijn documentaire start met mij en Ksenija, de vriendin van Matthijs, die op zijn voordeur bonken. Wanneer hij niet antwoordt raken wij bezorgt. De brandende vraag ”Wat is er met Matthijs aan de hand?” hangt in de lucht.
In de scènes die volgen zien we Matthijs samen met mij werken aan onze comedyvideo’s. Hij is dan net ontslagen uit de afkickkliniek en sober. Drie jaar lang gaat het erg goed met hem. Dan besluit hij tijdens het vieren van zijn vriendin haar verjaardag dat één alcoholisch drankje wel moet kunnen. Geleidelijk aan valt hij terug in oude gebruiken. Het gaat van kwaad tot erger. Op een dag krijg ik geen contact met hem en gaan ik en Ksenija naar zijn appartement. Wij bonken op zijn deur, maar hij doet niet open. We zijn weer terug bij de beelden waarmee mijn film opent. De politie wordt gebeld die forceert de deur en dan ontdekken wij, tot onze grote schrik, dat Matthijs overleden is.
Zijn dood is een harde klap voor mij. Het is voor mij de aanleiding om terug te blikken op onze vriendschap en op onderzoek uit te gaan. Waarom gedraagt Matthijs zich zo? Welke vroege signalen wijzen op Matthijs zijn destructieve instelling? Hoe ga ik als vriend om met zo’n instelling? Heb ik invloed op de afloop? Ben ik wel een goede vriend voor hem? Hoe ben ik een goede vriend? Ik interview ook onze vrienden en ik lees Matthijs zijn dagboeken op zoek naar antwoorden.
Ik betrek de kijker overal bij, zowel bij het begin als het eind van mijn vriendschap met Matthijs en alles daartussenin. De goudmijn aan filmopnames, die Matthijs en ik hebben gemaakt vanaf de middelbare school, geven een intieme blik. We hebben een eigen soort humor die heel belangrijk voor ons is. Onze comedyvideo’s laten dat zien. Ook zijn er opnames van onze nachtelijke drinksessies in de straten van Groningen. Op een avond geeft Matthijs bloed over, ik schrik mij rot en besef dat er iets goed mis is met zijn levensstijl.
Daarna gaat het steeds slechter met Matthijs. Ik ben bezorgd en probeer hem op allerlei manieren te helpen en schakel ook mijn ouders in. Mijn film laat zien hoe ik besef dat hij zich op een zelfdestructief pad bevindt, het moment waarop hij mij vertelt niet ouder te willen worden dan dertig en dat ik het telefoontje krijg met het nieuws dat hij in het ziekenhuis ligt.
Van de artsen mag Matthijs niet meer drinken. Vanaf de frontlijn zie ik mijn vriend in gevecht met deze nieuwe, sobere realiteit. Om hem te steunen stop ik met het drinken van alcohol in zijn bijzijn. Omdat hij geen alcohol meer mag gebruiken om te ontvluchten, maakt hij de absurde keuze om zwaar aan de harddrugs te gaan.
Ik kan dit niet meer aan en besluit voor het eerst een stap terug te doen en mijn handen van hem af te trekken. Hij komt terecht in een diep dal en raakt steeds verder sociaal geïsoleerd.
Gelukkig besluit hij zich op te laten nemen in een afkickkliniek. Hier moet Matthijs zijn jeugdtrauma’s onder ogen zien. Als hij wordt ontslagen uit de kliniek, is hij sober en heeft hij zijn leven op orde. We zien weer de vrolijke beelden van het begin van mijn film, waar wij bezig zijn met onze comedyvideo’s. Dan besluit Matthijs tijdens Ksenija’s verjaardag dat één alcoholisch drankje wel moet kunnen, ook deze beelden worden kort herhaalt. Naderend onheil wordt door middel van beeld en geluid aangekondigd.
De sfeer wordt sereen en terwijl wij foto’s en video-opnames zien van Matthijs als kind, horen wij zijn stem die voorleest uit zijn dagboek en ons vertelt over zijn trieste kindertijd, over de vroege dood van zijn moeder ten gevolge van alcoholverslaving en de gebrekkige relatie met zijn depressieve vader. We horen Matthijs vertellen dat hij op een dag zichzelf van de trap liet vallen hopend op een beetje aandacht van zijn ouders.
Aan het einde van mijn film zit ik in stilte op een bankje waar Matthijs en ik ook vaak zaten en reflecteer ik op onze vriendschap en hoe waardevol hij voor mij is.
Belangrijke plotpunten
ACTE 1
1. Ik en Ksenija bonken op Matthijs zijn deur
Vanuit zwart fade een shot in van een straat in een stad. Het is avond, de straat wordt verlicht door lantaarnpalen en er zijn weinig mensen op straat. Samen met Ksenija loop ik door de gangen van een appartementencomplex. We komen tot stilstand bij een voordeur. Hier bellen we onrustig aan en bonken we op de deur. Bezorgt vraagt Ksenija: ”Matthijs kun je please open doen?” Een shot van Matthijs volgt. Het is zonnig, hij zit rustig op een vlonder aan het water. Dit shot fade langzaam naar zwart.
2. Matthijs besluit weer te drinken
Een aantal foto’s van Ksenija haar verjaardag in 2017 verschijnen achter elkaar in beeld. Verleidelijke studio shots van mooi opgemaakte, ronddraaiende cocktails voor een fel gekleurde achtergrond volgen. Er volgt een korte, flitsende uitleg over alcohol. Over het middel, hoe het wordt gebruikt en wat het doet. Tijdens deze uitleg zien we snelle close-ups van drankflessen, drank die ingeschonken wordt en onscherpe feestende mensen.
3. Matthijs overlijdt
Plots zien we Ksenija die op Matthijs zijn voordeur bonkt. De beelden die we zagen in de openingsscène van mijn film gaan hier verder. Er volgt geen antwoord van Matthijs. Ksenija en ik bespreken wat we kunnen doen, de woningcorporatie bellen of de politie? In een volgend shot zie je hoe mijn vader telefoneert met de politie. Samen met de politie lopen we naar Matthijs zijn voordeur. Met een stormram beginnen de agenten de deur te forceren. Op elke luide klap zien we een kort shot van Matthijs. Elk beeld van Matthijs is afkomstig uit een andere levensfase, de beelden lopen terug van het heden naar zijn kindertijd. Met de laatste klap wordt het beeld zwart.
ACTE 2
4. De schok na de dood van Matthijs
Erg langzaam fade een slow motion shot van een golvende, winkelende mensen massa in. Dit shot wisselt zich af met close-ups van de gezichten van mij en Ksenija die met een verslagen blik recht in de camera staren. Ik en Ksenija staan op een rustige locatie buiten het centrum van de stad, we zien niet veel van onze omgeving. In een voice-over noem ik de vragen op waar ik mee zit. Fade-out naar zwart.
5. Ik zie Matthijs bloed overgeven
De zon schijnt terwijl ik over een marktplein kom aangelopen. Ik ga naar binnen bij een poolcentrum en vertel het publiek wat deze plek voor mij betekent. Terwijl ik herinneringen ophaal zien we archiefbeelden van de momenten waar ik over praat. Wanneer ik vertel over het moment waarop ik Matthijs voor het eerst bloed zie overgeven sta ik op deze exacte plek. Korte flitsen van rode verf die de grond raakt en omhoog spat komen tussendoor. Ik vertel hier mijn reactie rechtstreeks aan het publiek.
6. Matthijs wordt opgenomen in het ziekenhuis
Ik loop over het Emmaplein, het is herfst en om mij heen vallen bladeren. Een slow motion shot draait om mij heen. Ik kijk bezorgt en vertel in een voice-over over het moment waarop ik te horen krijg dat Matthijs in het ziekenhuis is opgenomen. Er volgen een aantal rustige omgevingsbeelden van het exterieur van het UMCG. Halverwege deze beelden start een voice-over waarin ik uitleg hoe Matthijs wakker wordt met extreme maagpijn en denkt dat een broodje kebab de oorzaak is. We zien hier een half opgegeten broodje kebab in een koelkast. Mijn voice-over vertel hoe Matthijs zichzelf met moeite per bus naar het ziekenhuis verplaatst, we zien een busbaan waar een bus over heen rijdt gevolgd door een close-up van het bushaltebord van de halte voor het UMCG. Een foto van Matthijs in een ziekenhuis bed verschijnt in beeld terwijl zijn stem in een voice-over vertelt over de extreme pijn die hij ondervindt.
7. Ik laat Matthijs los
David vertelt in een interview hoe hij en zijn toenmalige vriendin mijn normaal ogende omgang met de extreem verslaafde Matthijs opmerkelijk vinden. Dit wordt opgevolgd door een voice-over waarin ik vertel over de periode waarin ik besluit Matthijs los te laten en er alleen voor hem te zijn. Onder deze voice-over zien we een shot van mij op een bankje die nadenkt. Overal om mij heen liggen herfstbladeren. Dit beeld wordt afgewisseld met foto’s van mij en Matthijs uit deze periode waarop hij extreem mager is. Aan het eind van mijn voice-over vertel ik dat Matthijs wil, dat ik de laatste lijn speed die hij snuift voordat hij zich vrijwillige laat opnemen in de kliniek vastleg op film. We zien het archiefshot waarop Matthijs speed snuift, gevolgd door een close-up van herfstbladeren die in slow motion de grond raken. Fade-out naar zwart.
8. Matthijs laat zich vrijwillig opnemen
Vanuit zwart fade een tilt shot in van de oprijlaan van VNN kliniek Vossenloo. Het is winter, we zien eerst de kale takken van de bomen die langs de oprijlaan staan, het shot beweegt zich naar beneden tot we het wegdek zien. De volgende minimalistische, witte tekst fade in ”op ..-..-.. wordt Matthijs opgenomen in een kliniek van Verslavingszorg Noord Nederland. Op het moment van opname weegt hij 59 kilo”. Hierop volgt een interview met de VNN medewerkster die Matthijs ziet binnenkomen. Dit interview wordt opgevolgd door een voice-over van Matthijs waarin hij vertel waarom hij voor vrijwillige opname kiest. Onder deze voice-over zien we rustige omgevingsbeelden van de natuur rondom kliniek Vossenlo.
ACTE 3
9. Matthijs zijn kindertijd
We zien oude homevideo’s van Matthijs als kind terwijl ik in een voice-over zijn geboorte datum vertel en zijn ouders kort introduceer. De homevideo’s laten ook zijn ouders zien en ogen normaal en vrolijk. We zien de familie op uitstapjes, verjaardagen en vakantie. Dan begint Matthijs, in een voice-over, te vertellen over de nare en verontrustende gebeurtenissen uit zijn jeugd. Tijdens zijn verhaal zien we enkel een foto van Matthijs als onschuldig kind, het shot zoomt hier langzaam op in.
10. Mijn conclusie
Het is lente, de ondergaande zon werpt een gouden gloed op het hoge gras en de bloemen. De lucht is gevuld met pluisjes en insecten die af en aan vliegen. Ik kom aanlopen over een zandpad, we zien alleen mijn voeten en benen. Het zand stuift zichtbaar op in het zonlicht. Mijn voice-over begint en ik vertel hoe ik terug kijk op mijn vriendschap met Matthijs en beantwoord mijn vragen van het begin van de film. In een wide shot zie je mij langs een kade lopen. Wanneer ik aankom bij een bankje ga ik zitten. Een wide shot toont mij van achteren, zittend op het bankje terwijl de zon ondergaat. Mijn laatste voice-over luidt: ”voor de rest van mijn leven zit ik met jou op een bankje te lachen tot de zon opkomt”. Er volgt een afsluitend omgevingsshot waarin we Groningen, net als aan het begin, weer vanaf het platteland zien. Dezelfde locatie, maar nu met in plaats van een opkomende zon een ondergaande zon.
Gelaagdheid
Het verhaal van Matthijs zijn beste vriend Joey
Het verhaal van mijn vriendschap met Matthijs en hoe die zich door de jaren heen heeft ontwikkeld wordt vanuit mijn perspectief verteld. Mijn film is mijn zoektocht naar antwoorden op de vragen die ik stel na Matthijs zijn dood. Soms betrek ik daar andere mensen in.
”Hoeveel Matthijs ook voor mij betekent, betekent niet dat hij zijn eigen waarde inziet’’.
Visueel
Mijn interviews vinden buiten plaats op twee verschillende locaties in de stad Groningen die voor mij en Matthijs van betekenis zijn. Als een interview over een specifieke gebeurtenis gaat ben ik aanwezig op de daadwerkelijke locatie. Wanneer ik in beeld kom tijdens mijn voice-overs loop ik buiten op straat rond. Ik ga namelijk wandelen als ik ergens mee zit of iets moet verwerken. De camera mag bij mij dicht op de huid zitten in close-ups, afgewisseld met medium shots en long shots.
Het verhaal van Matthijs
Het verhaal van Matthijs complementeert mijn verhaal en dat gebeurt zoveel mogelijk in zijn eigen woorden. Daarvoor gebruik ik soms de filmopnames die ik door de jaren heen van hem gemaakt heb en soms horen wij Matthijs in een voice-over zijn eigen dagboekteksten voordragen. Tijdens zijn verblijf in de afkickkliniek moet Matthijs over zichzelf en zijn leven schrijven. Matthijs schrijft bijvoorbeeld over zijn ervaringen tijdens het gebruik van drugs, waarom hij de keuze maakt zich vrijwillig te laten opnemen, maar ook over de ervaringen uit zijn kindertijd.
‘Ik mocht niet spelen met kinderen uit de straat wat ervoor zorgde dat ik geen vrienden maakte. Op school werd ik altijd ziek gemeld en ik leefde vooral binnen. Een opeenstapeling van vervelende voorvallen, zoals het feit dat mijn moeder in een boze uitbarsting een mes naar mij smeet, zorgde er uiteindelijk voor dat mijn broer en ik bij mijn vader gingen wonen’’.
Visueel
Matthijs zijn citaten worden ingesproken door zijn oudere broer Daniël. Daniël verschijnt zelf niet in beeld. Zijn stem komt zeer overeen met die van Matthijs, zo lijkt het voor het publiek alsof Matthijs de citaten zelf voorleest. Onder de voice-overs worden alleen stilstaande beelden gebruikt. Het gaat hier om foto’s en scans van documenten, maar ook om shots die in de buurt komen van een stilleven. Denk aan detailshots van Matthijs zijn bureau of een close-up van het vuil op zijn slaapkamerraam.
Het verhaal van Matthijs zijn vriendin Ksenija
In het verhaal van Ksenija zien we vooral haar worsteling of ze wel samen met Matthijs een leven kan opbouwen. Is hij wel helemaal eerlijk tegen haar en kan ze hem vertrouwen?
Waarom besluit Ksenija haar relatie met Matthijs te beëindigen?
Visueel
Ksenija en Matthijs zijn veel buiten te vinden, ze wandelen en maken uitstapjes. Haar interview vind buiten plaats op een locatie in de stad Groningen die voor haar en Matthijs van waarde is. De shots bestaan uit close-ups, afgewisseld met medium shots en long shots.
Het verhaal van mijn ouders Edwin en Yvonne
Mijn ouders kunnen erg goed overweg met Matthijs. Mijn moeder woont op loopafstand van mijn middelbare school, dus na schooldagen hangen we daar vaak rond. Ik vertel mijn ouders over de problemen van Matthijs en vraag hun om hulp. Zij proberen hem te helpen waar dat kan. Zo helpt mijn vader hem bij het afbetalen van een schuld en doet mijn moeder zijn was. Hoe kijken zij tegen Matthijs zijn zelfdestructieve gedrag aan en hebben zij het gevoel dat ze Matthijs genoeg hulp bieden?
”Hadden wij meer voor Matthijs moeten doen?”
Visueel
Ik film mijn ouders in en rond mijn moeders woning. De plek waar ik vaak met Matthijs afsprak.
Het verhaal van Matthijs zijn jeugdvrienden David, Rifa en Michaël
De goede vrienden van Matthijs zijn ook goede vrienden van mij en iedereen kent elkaar van de middelbare school. Iedere vriend, behalve David, komt op een andere manier achter de problemen van Matthijs en gaat hier op zijn eigen manier mee om. Ik ben daar erg nieuwsgierig naar en bespreek voorvallen met ze omdat ik benieuwd ben hoe zij daarop terug kijken. Visueel Matthijs zijn jeugdvrienden verschijnen nooit alleen in beeld, maar altijd als groep of minsten als duo. Voor sommige scenes zal ikzelf ook met hun in beeld komen. Vroeger gingen wij veel met elkaar om in groepsverband, dit gevoel wil ik overbrengen op de kijker. De interviews en gesprekken zullen plaatsvinden op twee verschillende locaties waar wij veel rondhingen, zoals het Martinikerkhof of het Noorder Plantsoen. De groep vrienden wordt in medium en long shots in beeld gebracht.
David
Wanneer ik Matthijs bloed zie overgeven is de David de eerste met wie ik dit deel. Samen spreken wij Matthijs aan op zijn drinkgedrag. Deze confrontatie wekt ergernis bij hem op en hij begint, buiten ons zicht om, meer te drinken. Wat kan David zich nog van deze periode herinneren en hoe kijkt hij aan tegen mijn omgang met Matthijs?
”Hoe kan Joey op zo’n normale manier met Matthijs omgaan terwijl deze er zo slecht aan toe is?”
Rifa
Op de eerste schooldag van 2007, een paar uur nadat zij elkaar voor het eerst ontmoeten, spreken Rifa en Matthijs na de les af om bier te drinken in het speeltuintje naast school. Rifa gaat op dat moment door een moeilijke periode heen en heeft net als Matthijs thuis problemen. Samen drinken zij veel, maar bedenken ondertussen ook een plan om hiermee te stoppen. Dit plan werkt voor Rifa, maar Matthijs valt terug en besluit te stoppen met de middelbare school. Waarom besluit Rifa zich terug te trekken en minder met Matthijs om te gaan?
“We kwamen van eenzelfde plek, maar over de jaren heen werd de afstand tussen ons steeds groter.”
Michaël
In tegenstelling tot mijzelf, David en Rifa ontdekt Michaël pas vrij laat dat Matthijs problemen heeft. Tijdens de middelbare school gebruikt Michaël zelf geen drugs en drinkt hij nauwelijks, hij ziet Matthijs alleen drinken wanneer iedereen drinkt. Dit zorgt ervoor dat hij een eigen kijk heeft op zijn vriendschap met Matthijs en bepaalde situaties op zijn eigen manier verklaart. Zo schrikt hij van de staat waarin Matthijs zijn ouderlijk huis verkeert, maar praat dit voor zichzelf goed door te denken ”dit is gewoon hoe sommige mensen leven”. Komt het in Michaël op om hem te helpen of heeft hij de ernst van Matthijs zijn problemen nooit 100% door?
“Ik had niet door dat Matthijs zo’n zelfdestructief leven leidde.”
Professionals
Froukje
Als mentrix van Matthijs voerde zij heel wat gesprekken met hem over zijn thuissituatie en verleden. Volgens Froukje komt zo’n situatie niet vaak voor en had ze graag meer voor hem willen doen. Hoe hielp zij Matthijs bij het behalen van zijn diploma en wat weet zij allemaal van hem? In mijn film gaan ik, David, Rifa en Michaël hier een gesprek met haar over aan. Dit gesprek is de eerste scene die ons als vrienden bij elkaar brengt op de plek waar alles begon en dient direct als introductie van David, Rifa en Michaël.
”Hoever kun je gaan om een leerling als Matthijs te helpen?’’
Visueel
De professionals worden in beeld gebracht in medium shots met vaste kaders. De interviews of gesprekken vinden binnen plaats, bijvoorbeeld in het H.N. Werkman Stadslyceum.
De setting van het verhaal: Groningen stad
Naast de personages speelt Groningen als stad ook een rol. Hier spelen onze levens en het verhaal zich af. Of het nou met vrienden of met zijn tweeën was, Matthijs en ik waren altijd veel op straat te vinden. Hetzelfde geldt ook voor Matthijs en Ksenija. Het heeft deels te maken met de rusteloosheid die Matthijs ervoer ten gevolge van zijn psychische klachten en verslaving. Zoals ik verteld heb ga ikzelf ook naar buiten toe wanneer ik ergens mee zit. Het merendeel van de interviews en gesprekken wordt buiten opgenomen op locaties die voor de personages en Matthijs van betekenis zijn.
Ons leven speelt zich af op de straten van Groningen.
Visueel
De stad wordt in beeld gebracht zoals wij deze zien. Dit betekent niet alleen de mooie, toeristische plekken, maar ook de parkeerplaatsen en viaducten. Een groot gedeelte van deze omgevingsbeelden zullen zoom shots zijn voor een telelens effect.
Vorm- stijlkeuzes
Rauwe beelden, korte shots, felle kleuren & geanimeerde graphics
Ik groeide op in het MTV tijdperk. Dit betekent: rauwe beelden, korte shots, felle kleuren en geanimeerde graphics. Denk hierbij aan Baz Luhrmann’s film Moulin Rouge! (2001), waarin popmuziek en snelle montagetechniek een grote rol spelen. Deze visuele stijl ga ik verwerken in mijn documentaire. Mijn comedyvideo’s draaien om het entertainen van mensen, ook dit zal terug te zien zijn. Naast sociaal maatschappelijke onderwerpen en grauwe gebeurtenissen is er ruimte voor humor. Een film als Danny Boyle’s Trainspotting (1996) is een goed voorbeeld van een gebalanceerde afweging tussen drama en comedy.
Cameraplan
Het grootste gedeelte van de reeds geschoten beelden is 25fps, daarom kies ik ervoor de nieuwe beelden in 1080i 25/50fps te schieten. Het kan een keuze zijn om interviews in 4K beeldkwaliteit op te nemen, om deze shots tijdens de montage te kunnen croppen. Ik beschik over: een Panasonic GH5, een statief, een kleine stabilizer en drie lenzen. Dit arsenaal vul ik aan met een 7-14mm groothoeklens om in krappe ruimtes te kunnen filmen zonder extreme vervorming. Een aanzienlijke hoeveelheid archiefbeelden is geschoten met een fisheye lens, daarom beperk ik het gebruik van zo’n lens voor nieuwe opnames zover mogelijk. Bepaalde scenes worden met twee camera’s geschoten, de tweede camera is een Blackmagic. Het kleurverschil tussen mijn GH5 en de Ik Blackmagic wordt in de postproductie rechtgetrokken.
Seizoenen
In de nieuwe opnames maak ik onderscheid in sfeer door met verschillende seizoenen te spelen. De eerste helft van mijn film vindt plaats tijdens warm weer (lente/zomer). Vanaf het moment dat Matthijs zijn zelfdestructieve gedrag meer impact heeft vinden de nieuwe opnames plaats tijdens koud weer (herfst/winter). Het einde van mijn film vindt weer plaats in de lente/zomer. De interviews, gesprekken en sfeerbeelden moeten gefilmd worden tijdens het jaargetij dat past bij het onderwerp waar over gesproken wordt.
De lente/zomer opnames worden geschoten tijdens zonsondergang om het warme, romantische gevoel van de zomer en sentiment te benadrukken. Omdat een zonsondergang van korte duur is worden vooral de sfeerbeelden op dit moment van de dag gemaakt en niet de interviews.
Studio shots
Sommige verhalen worden visueel aangevuld met studio shots van objecten die met dit verhaal van doen hebben. Zo vertel ik bijvoorbeeld over Matthijs zijn hobby hardlopen en hoe serieus hij deze neemt. Er bestaan geen beelden van Matthijs die hardloop, in plaats daarvan zien we zijn hardloop trofeeën en medailles blinken voor een gekleurde achtergrond. De camera beweegt op een slider langzaam naar voren of naar achteren. Deze stijl van studio shots van objecten voor een fel gekleurde achtergrond is consistent door mijn gehele film heen.
Belichting
Voor buiten-opnames maak ik gebruik van natuurlicht en neem ik alleen een reflectief scherm mee. Interviews en gesprekken die binnen plaatsvinden worden met LED panelen op de klassieke driepuntsbelichting uitgelicht.
Geluidsplan
Het reeds bestaande beeldmateriaal zal aan elkaar verbonden worden tot één verhaal met behulp van interviews, gesprekken en voice-overs. De audio van de interviews en gesprekken zal worden opgenomen met een boom-microfoon. De voice-overs in de studio van mijn goede vriend Leon Kooi.
Montageplan
In de 13 jaar dat ik video’s monteer heb ik geleerd shots steeds korter te knippen en te knippen op precies het juiste moment. Het snelle, vloeiende uiterlijk van mijn montage draagt bij aan de kijkervaring en de entertainment-waarde van de film. Dit zegt absoluut niet dat mijn film geen rustpunten bevat. Mijn publiek belagen met teveel informatie kan chaotisch werken, ik geef ze de ruimte om op adem te komen.
De beelden die ik de afgelopen 12 jaar van/met Matthijs schoot variëren sterk in kwaliteit, formaat en bestand. In de documentaire behouden alle beelden hun originele aspect ratio. Shots met een 4:3 aspect ratio krijgen zwarte balken aan de zijkant. Iets doen met deze ruimte vind ik onnodige opvulling, afleidend en afbreuk doen aan de tijdsgeest van de beelden. Al deze verschillende beelden vormen samen een soort van Frankenstein-montage.
Ik werk met overlays om extra structuur aan shots, foto’s en achtergronden te geven en om sommige shots in elkaar over te laten gaan.
Kleurcorrectie
Nieuwe opnames
De nieuwe opnames worden in V-log geschoten zodat het contrast en de kleuren erg flat zijn, met als doel de deze achteraf hevig aan te kunnen passen. De kleurcorrectie versterkt de sfeer van de seizoenen. Lente en zomer shots krijgen warme geel/oranje tinten, herfst en winter shots koude en grauwe blauw/grijs tinten. De kleurcorrectie wordt uitgevoerd door een ingehuurd professional.
Archiefbeelden
De niet high-definition geschoten archiefbeelden hebben een mini-dv look (ook al is het grootste deel niet op tape geschoten). Om deze look te behouden laat ik de beelden onbewerkt.
De wel high-definition archiefbeelden die ik in de latere jaren met Matthijs geschoten heb geef ik zelf een standaard correctie. Op deze manier is er duidelijk onderscheid tussen archiefbeelden en nieuw gefilmde beelden.
Graphics en effecten
De graphics en effecten ontwerp ik samen met mijn vriend David Sciarone. Hij is grafische vormgever.
Ik wil één basis font gebruiken voor de kleinere titels zoals de namen bij interviews. Dit moet een duidelijk leesbaar, rustig ogend, sans-serif font zijn. De stijl van de grotere titels zoals hoofdstukken en jaartallen mag telkens van elkaar verschillen. Deze titels mogen handgeschreven, getekend of geverfd zijn.
Achtergronden voor titels en foto’s bestaan uit vloeibare verf in felle paarse en roze tinten. Naarmate Matthijs zijn zelfdestructieve gedrag een hogere tol begint te eisen raakt de verf vervuilt en wordt deze bijna zwart. Ik weet nog niet zeker of de verf druipt of dat er met projectie gewerkt zal worden.
Muziek
De muziekgenres die voor komen in mijn film zijn genres waar ik en Matthijs naar luisteren. De muziek is afkomstig van bands van vrienden, kennissen of kleinere artiesten die niet vastzitten aan een label met strenge regelgeving.
Over het algemeen gaat het om rustige gitaar muziek (zowel elektrisch als akoestisch), rustige elektronische muziek en rap muziek. Waar het gepast is zal drukke punk en metal gebruikt worden, teveel hiervan kan een publiek afschrikken, daarom gebruik ik deze extremere genres alleen op bepaalde momenten.
Voor een paar specifieke momenten creëert mijn vriend Leon Kooi spannende of onheilspellende achtergrond- audio. > Klik op de namen van de bands voor voorbeelden
Voorbeeld 1. Seewolf
Seewolf is een rock band uit Friesland waarin een vriend van mij basgitaar speelt.
Voorbeeld 2. Misstiq
Misstiq is een uit Australie afkomsitge pianiste die piano covers maakt van punk, metalcore en deathcore nummers.
Voorbeeld 3. As Prayers Fail
APF is een metalcore band uit rotterdam waarmee ik eerder heb gewerkt. Veel nummers hebben een mooi, rustig begin.
Voorbeeldscènes
Voorbeeldscène 1 – Openingsscène
1. Mijn film opent met een omgevingsshot van de straat waar Matthijs tijdens zijn laatste jaren woonde. Het is avond, we horen alleen omgevingsgeluiden.
2. Een meisje loopt gehaast door de gangen van een appartementencomplex.
3. Ze stopt voor een kamerdeur en klopt en belt aan, er volgt geen antwoord.
4. Wanhopig vraagt ze: ”Matthijs wil je please open doen?”
5. We zien Matthijs op een zonnige dag rustig op een vlonder aan het water zitten.
6. De scene springt zonder fade-out plots op zwart.
Voorbeeld scene 2 – Matthijs zijn kindertijd
Een compilatie van oude homevideo’s van Matthijs met zijn familie schetsen een vrolijk, zorgeloos beeld
Dan begint Matthijs in een voice-over over de nare en verontrustende gebeurtenissen uit zijn jeugd.
Tijdens zijn verhaal zien we enkel een foto van Matthijs als onschuldig kind; het shot zoomt hier langzaam op in.
Voorbeeld Matthijs voice-over: Ik had bij mijn moeder weinig vrienden. Ik mocht vaak niet met ze spelen en nooit bij ze logeren. De politie is aan de deur geweest wanneer mijn moeder schreeuwde naar mij. Deze waren waarschijnlijk gebeld door de buren.”
Visual evidence
Impressie
Ik heb deze impressievideo in elkaar gezet met bestaand beeldmateriaal. De video laat de sfeer en mijn visuele stijl zien en geeft ook direct een beeld van de verschillende soorten beelden waarover ik beschik. De video is te bekijken door op de afbeelding te klikken.
Moodboard
De moldboard is een mix van foto’s en video-stills. Er zijn een aantal afbeeldingen van locaties in verwerkt die voor mij en Matthijs betekenis hebben.
Disseminatie
Mijn film heeft nationale en internationale doelgroepen. Om mijn film zo toegankelijk mogelijk te maken, maak ik zowel een Nederlandse als een internationale, Engelstalige versie. De voice-over voor de internationale versie wordt in het Engels opgenomen, andere delen van de film worden ondertiteld.
De PR en disseminatie gaat volgens het daarvoor ontwikkelde plan waarvan de contouren nu al vast staan. Wij onderscheiden een algemeen en bijzonder publiek. Het algemeen publiek is geïnteresseerd in documentaires die maatschappelijke thema’s aan de orde stellen. Wij bereiken deze doelgroep middels filmfestivals, TV uitzendingen en streamingdiensten. Daarnaast is er een specifieke doelgroep van mensen die persoonlijk te maken hebben met de problematiek die in de film centraal staat. Deze mensen worden bereikt door besloten voorstellingen die georganiseerd worden door zorg- en onderwijsorganisaties.
Voor de wereldpremière van de film richt ik mij op het IDFA van 2021. Daarnaast wordt mijn film ingezonden naar diverse filmfestivals in Nederland, zoals SCENECS in Hilversum en het Noordelijke Filmfestival in Leeuwarden. Interessant zijn ook filmfestivals die gefocust zijn op de specifieke thema’s van mijn film, zoals het Look and Roll festival in Zwitserland, en festivals die films inzetten om dialoog te stimuleren over belangrijke actuele onderwerpen. Er is nog geen omroep aan het project verbonden, maar interesse is er al wel. Voor verdere verspreiding, gaat mijn voorkeur uit naar een streamingdienst omdat dit goed aansluit bij het kijkgedrag mijn doelgroep.
Bovendien hebben een aantal zorg- en onderwijsorganisaties al aangegeven belangstelling te hebben voor mijn film. Organisaties zoals Lentis, SolutionS en Stichting Naast werken met verslaafden en hun naasten. Een aantal van deze organisaties heeft ondersteuningsbrieven geschreven. Een paar citaten:
We vinden het een toegankelijke en waardevolle weergave voor jongeren die in soortgelijke situaties verkeren. Juist omdat de documentaire gemaakt is door een jonge filmmaker die dicht betrokken is bij het onderwerp en onderdeel is van de documentaire. Het authentieke, de herkenbaarheid en echtheid maakt dat we denken dat de meeste jongeren deze documentaire willen zien. We vinden dat de film kan dienen als startpunt voor een gesprek over dit onderwerp. – Lentis
De film heeft dankzij het speelse karakter een ontwapenend effect, wat het makkelijk maakt je als kijker te identificeren met de hoofdpersonen. Veel mensen hebben een dergelijke vriendschap en periode doorgemaakt, waarin alles kan en mag en je je onkwetsbaar waant. Het verneukeratieve van deze ziekte is dat je daar pas bewust van wordt, wanneer je in die kritische fase zit. Dit heimelijke beloop wordt in deze film heel goed zichtbaar gemaakt. – SolutionS
Ik denk dat de film ook educatief gebruikt zal gaan worden. Het decanaat van de Hanzehogeschool Groningen heeft ook belangstelling getoond voor deze film. De hoofdfiguren studeerden hier, maar de thematiek is universeel en komt voor in het middelbaar en hoger onderwijs.
Planning
Pre-productie
september 2020- januari 2021
Productie
Februari 2021 – april 2021
Postproductie
Mei 2021 – juni 2021
Première
November 2021
Crew
Joey Benistant: verhaal, camera, regie, montage
Andres Fouché: camera, montage, na-bewerking
Menno van den Berg: geluid
David Sciarone: camera, graphic design
Leon Kooi: geluidsnabewerking
Marion Stoffels: drone
