Jan van der Zee (1898 – 1988)

regie: Buddy Hermans
research: Cees Hofsteenge

Houtsneden, druksels, schetsen, schilderijen, wandschilderingen en bouwkunst. Jan van der Zee (1898-1988) toonde zich in zijn lange kunstenaarsloopbaan bekwaam in al deze disciplines. Na zijn opleiding aan Academie Minerva, sloot deze van oorsprong Friese kunstenaar zich in 1922 aan bij kunstkring De Ploeg, waar hij zijn experimenteerdrang de vrije loop kon laten. Hoewel de natuur altijd zijn voornaamste bron van inspiratie zou blijven, ging Van der Zee zich in deze periode steeds meer toespitsen op de abstracte, geometrische kunst van het constructivisme.

Als lid van De Ploeg gold hij hiermee als een belangrijke spil in de moderne kunst in Noord-Nederland. Na de dood van ploeglid Hendrik Werkman aan het einde van de Tweede Wereldoorlog vertrok Van der Zee in 1946 naar België om zich toe te leggen op meer figuratieve landschapschilderingen. In 1948 bedankte Van der Zee voor het lidmaatschap van De Ploeg, omdat naar eigen zeggen de basis om te kunnen functioneren te smal was geworden. Twee jaar later richtte Van der Zee samen met zes andere schilders, waaronder Jan Jordens en Jan Altink als alternatief Het Narrenschip op, een hergroepering van De Ploeg waarvoor Hendrik Werkman al in 1938 impliciet had gepleit.

Nadat Het Narrenschip op de klippen was gelopen, werd hij in 1958 medeoprichter van de schildersgroep groep NU. In 1965 ontving hij voor zijn artistieke verdiensten de Culturele prijs van de provincie Groningen.

Stichting Beeldlijn wijdde twee korte documentairefilms aan deze kunstenaar. HET ONGEZIENE WERK (1986) waarin hij terugblikt op zijn oeuvre en in het bijzonder zijn monumentale werk ZIEK VAN DE MOOIIGHEID (2000), waarin zijn leven als kunstenaar en Ploeglid meer centraal staat.

Bron: Aasman,  Susan en Youri Sepp, Het Geziene Werk, Beeldlijn, 25 jaar documentaire film in Noord-Nederland, Groningen, 2011.