ANS, een echt wonderschoon verhaal uit Nederland.

Vanaf kinds af aan had Jasper Huizinga een grote fascinatie voor de ruimtevaart. En toen hij op zijn 27ste filmer werd, koesterde hij de stille hoop daar ooit een film over te kunnen maken. Hij dacht, een ijdele hoop.

Het wachten was op een goed verhaal. Maar die liggen in Nederland niet voor het oprapen.

Op een dag werd hij rondgeleid in het Nationaal Ruimtevaart Museum door een oudere heer. Jasper was daar op uitnodiging van het museum omdat hij ruimtevaartmodelletjes maakt als hobby en het museum had daar wel belangstelling voor. De oudere heer wees naar een maquette van een satelliet die daar boven hun hoofden hing en vroeg Jasper uitdagend: “Weet jij wat dat is?”. Als ruimtevaartfanaat wist Jasper dat. “Dat is de ANS, de Astronomische Nederlandse Satelliet, de eerste en eigenlijk de enige puur Nederlandse Satelliet.”

“Ja”, zegt de oudere heer trots, “die heb ik gemaakt”.

Jasper: “En ik dacht, ha! dat is het verhaal voor mijn film!” Thuis in Groningen, gingen hij en Lotte Veltman aan de slag met hun filmplan. Ze vormen sinds 2003 een regisseursduo onder de naam De Loods mediaproducties. “Ik had nog nooit van de ANS gehoord totdat Jasper met het plan kwam,” vertelt Lotte oprecht, “maar dit is zo’n wonderschoon verhaal, het moet gewoon verteld worden.”

Dat was in 2013. En dit jaar – nu 7 jaar later – is het dan eindelijk zover: Jasper en Lotte kunnen hun film maken en presenteren, hun 11de voor Beeldlijn. De première wordt verwacht in december in het Nationaal Ruimtevaart Museum in Lelystad waar de film een vast onderdeel wordt van een nieuwe expositie over de ANS.

Eind goed, al goed.

Maar wat ik wil weten is, hoe ze het voor elkaar hebben gekregen 7 jaar lang de hoop te koesteren van een mooi verhaal ook een mooie film te maken. Hoe blijf je enthousiast, hoe hou je het vol? Hoe krijg je het uiteindelijk maar toch dan voor elkaar na 7 jaar?

Het rollercoasterverhaal dat Jasper en Lotte mij vertellen is er een van geluk en wijsheid, a little help from their friends en vooral heel veel doorzettingsvermogen.  Of zoals Lotte het zegt: “Jasper heeft zich als een terriër in deze film vastgebeten.”

Jan, Kees, Piet, Klaas en ANS

Wie of wat is ANS? In het voorwoord van hun filmplan schrijven Jasper en Lotte: Maar weinig mensen weten nog dat Nederland ooit een eigen satelliet heeft gebouwd. Een satelliet die zijn tijd ver vooruit was – en waar bij NASA met verbazing werd gekeken.  

Toch is het verhaal van de ANS, hoe bijzonder ook, bijna vergeten. Met deze film hopen de makers “dit wonderschone verhaal” aan de vergetelheid te ontrukken en  de ANS “haar welverdiende plaats in de Canon van de Nederlandse Wetenschap” te geven. Daartoe laten zij het verhaal van ANS door de direct betrokkenen zelf vertellen, allemaal heren op hoge leeftijd die gepassioneerd over ANS vertellen alsof de lancering gisteren plaatsvond. Zo wordt de kijker “deelgenoot gemaakt van het enthousiasme en de begeestering waarmee men zich stortte op het bouwen van de ANS.”

“De mensen die aan de ANS gebouwd hebben en die in de film hun verhaal vertellen heten Jan en Kees en Piet en Klaas,” grapt Lotte. “Het moest zo wezen. Het is een echt Nederlands verhaal.”

De gouden greep

Het initiatief van Jasper en Lotte krijgt bijval van niet de minsten: zo schrijft André Kuiper:

Het verhaal van ANS is momenteel niet meer dan een voetnoot in de geschiedenis, terwijl de Nederlandse rol in de Europese ruimtevaart er heel anders uit had gezien zonder deze bijzondere satelliet: ANS heeft voor Nederland de deur naar de ruimte geopend. De satelliet was haar tijd ver vooruit en was een uniek staaltje vernuft. De bouwers en andere betrokkenen zijn inmiddels op hoge leeftijd en kunnen het verhaal nu nog vertellen.

Ook wetenschapsjournalisten Govert Schilling en Piet Smolder zijn lovend over het project.

Naast morele steun krijgen Lotte en Jasper ook materiële steun. Zo krijgen ze bv origineel filmmateriaal van het Historisch Centrum Overijssel en van het NSO (Netherlands Space Office). “Er is nog een foto van ons, met grote blikken 16 mm film onder de arm en blijde blikken op onze gezichten. Als we dat allemaal hadden moeten betalen, dan was ons budget nooit toereikend geweest.”

Door Jasper’s connecties met het Nationaal Ruimtevaart Museum, komt de film nu tot stand door de samenwerking tussen dat museum en Stichting Beeldlijn. Het blijkt een gouden greep. “Het ruimtevaartmuseum heeft ons voorzien van een schat aan informatie.” Door die samenwerking kon het project ook financiële ondersteuning krijgen van het Mondriaan Fonds en wordt de film nu een vast onderdeel van de ANS expositie in het museum.
Daarnaast wordt het project gefinancierd door het Prof.dr. F.E.J. Kruseman Aretz Fonds en het Crone-Haver Droeze Fonds; beide fondsen zijn onderdeel van het Prins Bernard Cultuurfonds.

Mos op de startblokken

JASPER: “Er groeit al 6 jaar mos op de startblokken. We popelen echt om deze film te maken.”

Waarom heeft het dan zo lang geduurd…?

LOTTE: “In 2016 hadden we het bijna voor elkaar, inclusief de financiering. Wij hadden eerst Stichting Beeldlijn benaderd voor de productie. Beeldlijn diende het plan in bij het Kammingafonds vanwege de noordelijke component van het verhaal. Die aanvraag werd helaas afgewezen. Beeldlijn heeft ons toen geadviseerd het zelf te doen. Dat hebben we gedaan. Voor ons was het de eerste keer dat wij zelf voor een grote film de grote fondsen benaderden. We hadden 60 duizend euro nodig. Om daarvoor in aanmerking te komen, moesten wij een uitzendgarantie hebben.”

JASPER: “Tijdens de première van Symfonie voor de Veenkoloniën liep ik Hans Goedkoop van Andere Tijden tegen het lijf. Hij gaf mij de suggestie de film voor te leggen aan de redactie van Andere Tijden. Wij hebben een paar keer een gesprek gehad met ze, maar we hadden moeite om ze een beeld te geven van hoe de film eruit ging zien en wat erin zou zitten.”

LOTTE: “Nou is dat altijd wel moeilijk. Je hebt een plan op papier. Voor sommige mensen is het gewoon heel lastig om dat te kunnen visualiseren. Ook al schrijf je het uit.”

JASPER: “En dat is wel jammer. Ze stelden wijzigingen voor die wij absoluut niet wilden. Maar op de toezegging van Andere Tijden na, hadden we de hele boel rond. En toen belde ze op en zeiden sorry, maar we vinden het toch niet spannend genoeg. BAM. Fundament onder de film weg. Want zonder uitzendgarantie, geen geld van de andere fondsen.”

LOTTE: “Het was een enorme teleurstelling, vooral ook omdat we er al drie jaar mee bezig waren. Jasper is nog steeds boos.”

JASPER: “Ik dacht wel, de hoofdpersonen zijn allemaal op leeftijd. Hoe lang kunnen ze dit uitzonderlijk verhaal nog vertellen? In 2016 hebben we toen een aantal interviews gehouden met de oudste mensen. Ze wilden ook hun verhaal graag vertellen en wij hadden nu in ieder geval een belangrijk deel van het materiaal veilig gesteld.”

LOTTE: ‘”Die opnames hebben wij trouwens samen met de hele crew om niet gedaan. Toen uiteindelijk Beeldlijn de criteria veranderde, toen ze ook films over niet noordelijke onderwerpen wilden produceren, toen dachten wij, okee dan gaat we het nog een keer proberen.”

Dat was onze tweede poging en die is goed afgelopen.

De kracht van een regisseursduo

Als ik ze vraag naar het geheim van hun samenwerking, kijken ze me allebei wat verbaasd aan. “We maken gewoon samen een film. We componeren een film. Het is later echt niet meer te zeggen wie wat heeft ingebracht. Dat gaat heus niet altijd zonder botsingen, maar dat is niet erg. Het geheel is meer dan de som der delen.”
En nu komt de film er. Dat feit alleen al, getuigt van de kracht van dit regisseursduo. Zeven jaar lang aan een project werken, na veel zwoegen het een keer bijna voor elkaar hebben, dan gaat het op laatste nippertje niet door en dan toch volharden, je kansen pakken en doorzetten totdat het wel lukt. En hoe! Na 7 jaar.

No guts no glory.

Meer weten over De Loods mediaproducties? Kijk op hun website: www.deloods.com

Jasper Huizinga en Lotte Veltman hebben voor Beeldlijn de volgende films gemaakt: YPKE, Woordenstroom, in context, Het Prentenkabinet van Koos van Wering, Het is nooit stil, Beeld van Drenthe, Sleutelen aan een draaiende motor, Oude erven, nieuwe schuren, Reis langs vorm en kleur en 200 jaar Drenthe.

Hun werk is vertoond op regionale en landelijke filmfestivals, uitgezonden door regionale en landelijke omroepen.

Zij ontvingen voor hun werk: Dutch Golden Stone Award 2008 voor Beste Documentaire- Scenecs Central Dutch Film Festival, Beste Groninger Documentaire 2014 op het IFFR in Groningen.